Meir jazz enn villbass: Ein rapport frå Vill Vill Vest
MSG. Foto: Bogdan Karelin.
ESSAY/GONZO: Det enkle kan ofte vere ganske bra, så lenge ein ikkje driv med jazz i Bergen.
Eg slit litt med å finne plassen min innimellom bransjefolk og samtalar om «viktigheita av kulturelle møtestader», og om «musikkens funksjon» i byrommet utover det å vere musikk (eller noko sånt).
Eg har forvilla meg på Vill Vill Vest (VVV) i Bergen, ein årleg bransjefestival som tar mål av seg å vise fram nye, uetablerte artistar frå heile landet med hovudtyngd på Vestlandet. Men før konsertane, er det bransjen som skal i aksjon.
Ein samtale om «kven som bestemmer kva som er kvalitetsmusikk», går eg dessverre glipp av. Dette må eg finne ut av!
Og fordi det er «bransjefestival» er konseptet pitching er ein viktig del av VVV og noko som blir enda meir tydeleggjort i forkant, via fleire e-postar frå artistar som presenterer seg sjølv. Og så igjen gjennom fleire lytteseansar der aktuelle artistar introduserer seg sjølv.
Eg sit visst med ei definisjonsmakt eg eigentleg ikkje er komfortabel med.
Å mingle med bransjen – svekkar det dømmekrafta mi? Det er vel ein grunn til at Michelin-anmeldarar er anonyme.
Medan andre aldri får bli anonyme: I eit foredrag han er med i, blir Bergens-fjeset Mikal Telle presentert som «bergensbølgjas far». Enkelte ting forandrar seg aldri i Bergen.
Eit anna bergensbekjent fjes ser eg seinare på kvelden. Eg seier bråkjekt «hallaisikken». Han ser på meg med eit blikk som utstrålar: «kven i hulaste er han typen der». Eg seier ikkje «hallaisikken» til nokon fleire i løpet av festivalen.
Den kanadiske musikkskribenten Shain Shapiro held presentasjon om «how music make cities better». Han begynner foredraget med ein metafor: Vatnglaset du heller i deg om morgenen har ein heil «usynleg» kjede av verksemder og kompetanse før det kan renne gjennom springen din. Litt som musikkbransjen, meiner han. Eg for min del tenker framleis på vatn.
Brun stemning på lokal bar
Etter å ha famla i jungelen av ukjente på eit minglekalas på USF Verftet møter eg på ein gammal kollega frå studentavisa Studvest.
Gjennom han er plutseleg dørene til nye bransjebekjentskaper opne. Eg helser på ein sunnmøring som driv plateselskap og booking i Volda.
At vi er kledd i prikk like klede skaper i alle fall ikkje mindre avstand mellom oss.
Ei umiskjenneleg eim av sveitte, fjøs og knuste halvliterar treff meg i fleisen idet eg går inn på Hjørnet, eit konsertlokale som ein gong var den legendariske rockebula Garage.
For å døyve smerta, er det berre å få seg ein doggfrisk Harding i systemet, for å sitere det legendariske skiltet utanfor homoklubben Fincken, nokre få meter unna.
Plutseleg er øldrikking med bransjen viktigare enn det som skjer i kjellaren under, der rockebandet Gjenferd er i gang.
Rett over gata, på studenthuset Kvarteret, står den sunnmørske bergensbusette artisten Jeki og syng sin neo-soul – som ikkje følest så neo lenger.
Ho har ei fin stemme, og ein openberr forkjærleik for Erykah Badu, men problemet med å gå inn i neosoulen er at det krev store mengder x-faktor og scenepersona for å verkeleg løfte låtane ut av det meir konvensjonelle rammeformatet. Jeki manglar – førebels – den tyngda.
Men er det jazz?
Det er duka for viser og jazz med Bare Folk, eit bergensband som graviterer rundt vokalisten Lovise Espeland.
Ho utsondrar store mengder bergensk sjølvtillit der ho framfører, eller rettare sagt kvedar tekstar om FrP og apati i møte med klimaendringane, for å nemne noko.
Her er delikate arrangement som stadig vekslar mellom ornamentert jazz og tradisjonelle folkeviser. At vokalen til Espeland ikkje endrar seg i takt med dei vekslande sjangerskifta, er for meg ein svakheit.
Denne konserten skal for øvrig vise seg å vere ein forsmak på mykje av det som skal kome desse dagane, nemleg sjangerkryssande musikk som ofte ber med seg klisjéspørsmålet: Men er det jazz?
Spartansk instrumentering og pølse
Med ei Seven-Eleven-pølse i handa, stikk eg hovudet innom The Red Barn, ein vestlandskvartett som inkorperer jazz, folkemusikk og americana. Ei sjangerblanding som blir litt for sidrumpa etter min smak.
Då er det meir fart i punkarane i Scampi Chips Dip & Campari (prøv å memorer det namnet i rett rekkefølge!), som leverer ein energisk konsert i beste garasje punk-ånd nede i kjellaren på Hjørnet.
Det er ein velkjent formel – spartansk instrumentering, hardtslåande riff og skrikande vokal – men bandet er performative og teatrale til tusen.
Eg avsluttar kvelden på Bergen Kunsthall Landmark med Ragnhild Moans prosjekt Ragnhild og de, også det ein eksperimentell «bastard» med bruer til jazzen.
Låtane vrengjer og vrir seg i interessante retningar og det er heile vegen svært groovy og rytmefokusert.
(Vent, dette kan ein jo seie om ganske mykje. Er eg for «Audun Vinger» i formuleringa no?).
Ekte Rino
Eit tilfelle av sosial overtenning har råka meg, for når eg vaknar dagen derpå føler eg meg plutseleg emosjonelt bakfull. Denne bransjefestivalen har allereie tatt på.
Eg pleier nervane med den melodisterke folkeelektronikaen til Eir.
Ho målar fram eit underfundig og fortryllande univers, kjølig og varmt på samme tid, heile vegen forankra av minneverdige melodilinjer.
Men så skal kvelden dra meg i ein litt anna retning:
Kva er oddsen for å møte på ein vaskeekte Rino frå Molde som speler skranglejazz?
Kulturhuset gir nemleg ein smakebit av den unge jazztrommisen, Rino Sivathas, soloprosjekt. Sivathas’ lydmakeri er cymbaltungt – og skranglete – med rytmer som går inn i uvørne landskap.
Halvvegs ut i konserten innser eg at eg snakka lenge med han på fest ein gong. Ikkje om musikk, men om fotball (han er Molde-fan, må vite).
Ambient utan retning
Østre, huset for elektronisk lydkunst, har opna dørene.
Det er også her dei definitivt mest alternative innslaga skjer på årets festival. Som eit kor som står og improviserer fram nonverbale lydar. Rart som det er, gir eg meg gradvis over til stemmene.
Eit ambient-prosjekt med det smått pretensiøse namnet To You They Are Birds, To Me They Are Voices, manar fram lydar som plasserer meg på heilt andre breiddegrader. Ei stilig dame syng uforståelege (for meg i alle fall) setningar på spansk, medan ho tidvis bles i fløyte eller trykker på elektroniske duppedittar.
DJ-en lager eit snirklete, perkussivt lydbilde som dampar av våt regnskog. Ei rastløyse byggjer seg opp i meg. Musikken går i eitt og eg føler liksom ikkje at vi skal ein stad.
På Landmark gir nordfjordingen, trombonisten og komponisten Andreas Rotevatn (Ja, han er bror til Sveinung) oss eit leikent og maksimalistisk lydbilde i spennet mellom jazz, elektronika og pop, sunge på upåklageleg nordvestlandsk.
Det er nesten for mykje av det gode, og eg tar meg i å tenke – her, som ved fleire andre tilfeller – at eklektismen tar litt overhand. Det enkle kan ofte vere ganske bra. (Som dei omtrentleg sa det på Rema).
Hungersnaud på hoftevrikk
Sakte, Fallende er ikkje ein romantittel, men eit band som sjølv beskriv musikken sin som «inspirert av alt fra ambient, hard støy til country og bossa».
Men no begynner eg verkeleg å kjenne på ei reell utmatting på eksperimentelle jazz-fusjonar.
Eg går ut og kjøper meg ein kaffi, og møter på ein ven og spør kva han har sett. «Noe jazzgreier eg ikkje husker navnet på», svarer han.
Ikkje noko vondt meint mot dei eksperimentelle, stilblandande artistane – det er mykje musikalitet og kreativitet her – men kor blir det for eksempel av klubbmusikken på VVV?
Med unntak frå det afrohouse bailefunk-drivne klubbkonseptet Love Pump Movement og Klubb Komle, der norske folketonar møter fire flate, er det tynt med hoftevrikkande augneblinkar desse dagane.
Eit overraskande høgdepunkt kjem heilt på tampen av festivalen, i form av ein finsk-samisk duo, Hildá Länsman og Tuomas Norvio, som foreiner tunge beats med joik – og det er snart full kok. Her er litt av den pumpande klubbmusikken eg har sakna.
Mot slutten inviterer Länsman den norsk-samiske vokalisten Lávre opp på scena for ein joike-battle, som strekker seg ut og blir meir og meir intens.
Kor var du då det var elektronisk joike-battle i Bergen Kunsthall?
Meir G
Men det er meir villskap i vente, for den bergenske hiphopen lever i beste velgåande.
MSG (Mer Supreme og G (ganja)) med den lokale undergrunnshelten Selim Mutic, alias Action The Man, og Adrian «Aen» Rendell, mest kjent som altmoglegmann for Kamelen, kjem ut på scena med ein svær oppblåsbar joint-rekvisitt – og sender den sporenstreks ut i rommet.
Dette skjer gjentekne gonger denne halvtimen, i tillegg til mykje snakk mellom songane. Det vil seie, dei to-tre spora dei har klar til konserten.
«For en uke siden hadde vi bare én låt», fortel dei, og legg ut om ein stressande innspurt før konserten. Men denne eine låten, som forresten også er namnet på duoen, MSG, er til gjengjeld ein hit – eller, han fortener i alle fall bli det. Skikkelig catchy hip hop av det gamle slaget.
Det virkar det som dei på scena også meiner: Dei speler den to gonger. Eg nynner allereie på referenget på veg ut dørene til neste konsert.
Enda meir G
«Herre min hatt / kor mye drugs eg har tatt».
Ungfolane i det bergenske hiphopkollektivet Åsane City har tatt plass på den største scena på Kulturhuset og legg ikkje skjul på referansane sine: Party-hiphop frå seint nittital / tidleg totusental, tenk Snoop Dogg.
Kor mange er dei på scena?
Mange nok til at det kan bli eit rot iallfall, men karane frå Flaktveit er samspelte og dynamiske. Det er allsangvenleg, fengjande og morosamt.
Ein låt handlar for eksempel berre om Marihuana-mannen. Kven er han? Ein litt eldre fyr i Åsane-miljøet som leverer tjall til gjengen? Det forblir uvisst.
«Dokke liker weed», spør ein i kollektivet til publikum, og litt som for sjangeroverskridande jazz, føler eg på dette tidspunktet at eg óg har fått i meg nok rus-referansar for ein kveld.
Joiken til Lávre er ein passande kontrast, på den vesle scena på Kulturhuset.
Eg forstår ikkje kva han syng om, men ved å trekke inn jazz og elektroniske klangar i lydbildet moderniserer han joiksjangeren. Det er neddempa og silkemjukt, kanskje nesten for snilt, særleg på ein sein laurdagskveld.
Og meir jazz
På Landmark slår eimen av nok ein jazz/rock/elektronika-hybrid meg i fleisen med noko eg ikkje visste eksisterte: MALUM. Eit eksamensprosjekt frå Griegakademiet som har tatt litt for mykje Møllers Tran.
På eit tidspunkt høyrer eg noko drum and bass i lydbildet, men like fort som det festar seg, går det over i noko anna. Idérikdommen, og sjangerleiken, tar overhand. Ein annan ting som irriterer meg er kor dominerande livetrommene blir i miksen.
Da går eg heller for joint på scena og MSG på repeat, enn eit «jazz»-instrument for mykje.
PS: Eg veit enno ikkje kven som definerer kvalitetsmusikken.
LES MER:
Transgresjoner, psykisk helse og politikk preger musikkdokumentarene på årets BIFF
Et takkebrev til Et takkebrev til Saddam
Stig Brenner tar det ned i sin kjellerleilighet
Følg oss på Tiktok, Instagram, Bluesky, X og Fjesboka
6 thoughts on “Meir jazz enn villbass: Ein rapport frå Vill Vill Vest”